Zaćma jest zaraz obok jaskry, jedną z najpoważniejszych chorób oczu, będąc również wysoce rozpowszechnioną. Dodatkowo jest schorzeniem, których skutkiem może być całkowita ślepota.
Rozróżnia się jej poszczególne rodzaje:
- zaćma starcza korowa (początkowa)
- zaćma starcza jądrowa (dojrzała)
- zaćma starcza przejrzała, nieokreślona oraz inne, rzadziej występujące postaci bez fachowego nazewnictwa
- zaćma wrodzona (dziecięca)
Zaćma znana jest także pod inną nazwą wywodzącą się z łacińskiego "cataracta", co czyta się i zwyczajowo zapisuje: katarakta. Zgodnie ze statystykami początki zaćmy dotykają w głównej mierze ludzi po 60 roku życia, wyłączając oczywiście jej postać wrodzoną, która pojawia się przy narodzinach.
Bezpośrednią przyczyną, czy też główną istotą choroby, jest swoiste
zaćmienie i zmętnienie soczewki, co w konsekwencji prowadzi do jej nieprawidłowego działania w całym układzie optycznym, jakim jest ludzkie oko. Niestety, zmętnienie soczewki wypływa naturalnie z jej starzenia się, czasami jedynie jest skutkiem innych czynników zewnętrznych czy chorobowych (np. cukrzycy).
Zdolność widzenia osoby z zaćmą porównać można do bardzo rozmazanego, nieudanego zdjęcia, które jest całkowicie nieostre na całej swojej szerokości. W przypadku zaćmy warstwowej jedynie "boki" widzenia, obwód pola widzenia jest przejrzysty. Najczęściej występuje ona w postaci zaćmy wrodzonej.
To "zaćmienie" soczewki wynikać może z różnych czynników, co skłoniło naukowców i lekarzy do wyodrębnienia kolejnych rodzajów zaćmy:
- zaćma początkowa charakteryzuje się zmętnieniem soczewki na jej obwodzie
- zaćma zaawansowana obejmuje zmętnienie soczewki na całej jej powierzchni
- zaćma przejrzała cechuje się stopniowym "zanikiem" włókien soczewki, które zaczynając się upłynniać powodują przeniesienie jądra soczewki w głąb oka, a tym samym zapalenie pośredniczących warstw i komórek, co prowadzi najczęściej do całkowitej ślepoty
- zaćma pęczniejąca wywoływana jest pęcznieniem soczewki, która "dostaje" zbyt dużo wody
Pacjentom bardzo trudno rozpoznać samą chorobę, ponieważ jest ona całkowicie bezbolesna a pogorszenie jakości widzenia następuje bardzo powoli i stopniowo.